Wat is een persoonlijkheidsstoornis?
Iedereen heeft zo zijn eigenaardigheden, laten we dat vooropstellen. Er is echter een verschil in eigenaardigheid en het hebben van een persoonlijkheidsstoornis. Het verschil ligt vaak in het functioneren van deze persoon op sociaal en persoonlijk vlak. Waar een normaal iemand soms gewoon eigenaardig kan zijn, zijn personen die lijden aan een persoonlijkheidsstoornis vaak ernstig beperkt in hun dagelijkse functioneren.
Wanneer spreken we van een persoonlijkheidsstoornis?
We spreken van een persoonlijkheidsstoornis wanneer er bij een persoon sprake is van een langdurig en volhardend patroon van disfunctionele belevings-, gedrags-, en denkpatronen die duidelijk afwijken van de verwachtingen binnen de (sub)cultuur waarin de betrokkene zich bevindt. Dit langdurige inflexibele patroon doet zich vaak voor in persoonlijke- en sociale situaties en zal leiden tot beperkingen in de sociale- en persoonlijke relaties die deze persoon heeft.
Het komt er vaak op neer dat mensen die lijden aan een persoonlijkheidsstoornis er een andere manier van denken, handelen en voelen op na houden. Dit kan resulteren in bijvoorbeeld bepaalde denkbeelden over anderen of zichzelf, impulsiviteit, problemen in de omgang met anderen of een gebrek aan gevoel of emotie.
Wanneer is er sprake van een probleem?
We kunnen spreken van een probleem wanneer de persoonlijke eigenschappen van een persoon:
- Extreem of hinderlijk worden voor zichzelf of anderen
- Ervoor zorgen dat deze onberekenbaar of egocentrisch gedrag vertoont waar de omgeving van deze persoon last van heeft.
Wanneer dit gedrag zich niet af en toe maar vrijwel voortdurend vertoont, dan zou er sprake kunnen zijn van een persoonlijkheidsstoornis.
Invloed op het dagelijks functioneren
Het functioneren van iemand met een persoonlijkheidsstoornis kan zich op vele verschillende wijzen uiten. Zo zullen de ernst en aard van de persoonlijkheidsstoornis voor iedere persoon die eraan lijdt anders zijn. Een persoon die bijvoorbeeld lijdt aan een ontwijkende persoonlijkheidsstoornis kan zijn angsten soms erg goed verbergen waardoor het overkomt alsof deze persoon “normaal” functioneert.
Iemand met een antisociale persoonlijkheidsstoornis daarentegen zou bijvoorbeeld ernstig crimineel gedrag kunnen vertonen. In veel gevallen zal een persoonlijkheidsstoornis gezien worden als een onderliggende stoornis die mede veroorzaakt wordt door andere symptomen.
Voor een persoon die lijdt aan een persoonlijkheidsstoornis is het vaak lastig om te gaan met de alledaagse dingen en hier op normale wijze op te reageren. Hierdoor zullen moeilijkheden ontstaan in de beheersing van de eigen impulsen. Personen met een persoonlijkheidsstoornis ervaren vaak moeilijkheden op verschillende terreinen van hun leven, zoals het contact met anderen. Ook kan de wijze waarop een persoon met een persoonlijkheidsstoornis naar zichzelf of zijn omgeving kijkt, erg vervormd zijn van de werkelijkheid.
Veel voorkomende klachten en verschijnselen
Klachten en verschijnselen die zich voor kunnen doen bij een persoonlijkheidsstoornis:
- Impulsief of agressief reageren
- Continu terugkerende problemen met anderen in de omgeving
- Stemmingswisselingen
- Extreme wijze van gevoelsuiting
- Een instabiel levenspatroon
- Dwangmatig gedrag
- Geen of continu verkeerde keuzes maken in het leven
Symptomen die hier vaak uit voortkomen zijn angst, depressie, eenzaamheid, verslaving of bijvoorbeeld suïcidale neiging.
Hulpvraag
De diagnose van een persoonlijkheidsstoornis is niet altijd even makkelijk te stellen. Vaak is er sprake van een overgangsgebied tussen wat “normaal” is en wat als “ziekelijk” kan worden betiteld. Een persoonlijkheidsstoornis komt vaak niet alleen, deze gaat regelmatig gepaard met andere problemen. Ook wordt er regelmatig een overlap van twee persoonlijkheidsstoornissen vastgesteld.
Het vaststellen van een persoonlijkheidsstoornis zal vrijwel altijd uitgevoerd moeten worden door een psycholoog, psychotherapeut of een psychiater. Persoonlijkheidsstoornissen komen best vaak voor. Ongeveer 10% van de Nederlandse bevolking lijdt aan een persoonlijkheidsstoornis. Een deel van hen ondervindt diverse problemen daarvan in het dagelijks leven.