Emotioneel misbruik herkennen
Personen die een relatie hebben met een narcist op welke manier dan ook, weten dat er binnen deze relatie verschillende vormen van misbruik plaats kunnen vinden.
Een narcist is een persoon die, vaak uit onzekerheid of trauma uit het verleden, een ander probeert te domineren om zichzelf beter te voelen.
Ervaringsverhalen vertellen ons dat dit in allerlei soorten relaties voorkomt, zoals bijvoorbeeld de partnerrelatie waarin de narcist vaak achter een masker leeft en zodra de prooi emotioneel ingepakt is, de ware aard naar buiten komt.
Een ander voorbeeld en veelvoorkomende relatie is die tussen kind en ouders. Wij krijgen ontzettend veel verhalen van mensen die in hun jeugdige jaren emotioneel misbruik meemaakten maar het niet konden plaatsen.
Op latere leeftijd en na het verkrijgen van informatie, vallen sommige stukjes van de puzzel op hun plek en komen kinderen er achter dat ze te maken hebben gehad met een of meer narcistische ouder(s). Ook in deze relaties is emotioneel misbruik vaak aan de orde.
Emotioneel misbruik is een vorm van misbruik die in vrijwel alle relaties met narcisten voorkomt. We hebben hieronder ook een vragenlijst opgesteld die je op jezelf kan toepassen om te kijken of je slachtoffer bent of bent geweest van emotioneel misbrui
Ongrijpbaar fenomeen
In tegenstelling tot bij lichamelijke mishandeling, zijn daders en slachtoffers van emotioneel misbruik zich er vaak niet eens van bewust dat dit misbruik plaatsvindt.
Emotioneel misbruik is, net als lichamelijk misbruik, schadelijk voor de persoon die het misbruik ondergaat.
Emotioneel misbruik kan de manier waarop we over onszelf denken veranderen en dat kan ons vreselijk ondermijnen. We kunnen onszelf de schuld geven, ons onzeker gaan voelen, onze eigen identiteit kwijtraken of ons volledig verlamd voelen. Vaak zie je in relatie tot narcisme dat slachtoffers nog harder hun best gaan doen om de narcist te plezieren, in de hoop dat het misbruik op zal houden.
Emotioneel misbruik kan plaatsvinden binnen verschillende relaties, bijvoorbeeld door narcistische ouders, andere familie- of gezinsleden, partners of “vrienden”. Vaak uit het emotioneel misbruik zich in schelden, schreeuwen, vernederen, manipuleren of chanteren. Daders van emotioneel misbruik projecteren vaak hun eigen tekortkomingen of onzekerheden op hun slachtoffers.
Stel jezelf de volgende vragen en ontdek of je slachtoffer bent van emotioneel misbruik door iemand in jouw omgeving. De vragen zijn onderverdeeld in verschillende gebieden:
Vernederen, bekritiseren, oordelen, degradatie:
- Zet iemand je vaak voor op een negatieve manier voor schut in het bijzijn van anderen?
- Plaagt iemand je op een vervelende manier of zijn ze vaak sarcastisch om je als persoon naar beneden te halen?
- Als je aangeeft dat je bepaalde dingen niet leuk vind, antwoorden zij dan vaak met “het was maar een grapje” of “doe eens niet zo emotioneel”?
- Haalt iemand waar je een relatie mee hebt vaak je mening naar beneden of zegt deze persoon dat je gevoelens “verkeerd” zijn?
- Is er iemand die regelmatig je suggesties, gevoelens, bedenkingen of mening belachelijk maakt, niet serieus neemt of negeert?
Overheersing, schaamte en controle:
- Heb je het gevoel dat iemand je vaak als een kind behandelt?
- Is er iemand die je continu corrigeert omdat je gedrag “ongepast” zou zijn?
- Heb je het gevoel dat je zelf geen kleine beslissingen mag nemen of dat je continu toestemming moet vragen?
- Heb je geen controle over uw eigen uitgaven?
- Behandelt iemand je alsof je altijd minder goed dan deze persoon bent?
- Is er iemand waarvan je nooit gelijk krijgt?
- Is er iemand die altijd je tekortkomingen aan de kaak stelt?
- Kleineert iemand je prestaties, je plannen, je ambities of zelfs je persoon?
- Geeft iemand je vaak neerbuigende, afwijzende, afkeurende of minachtende blikken, commentaren en gedragingen?
Beschuldigen en verwijten, onredelijke verwachtingen of eisen, ontkennen van eigen gedrag:
- Word je beschuldigd van iets waarvan je weet dat het niet waar is?
- Is deze persoon niet in staat om om zichzelf te lachen?
- Is deze persoon zeer gevoelig tegen kritiek of commentaar over hen?
- Heeft hij/zij moeite met het zeggen van sorry?
- Heeft hij/zij vaak smoesjes voor eigen gedrag of legt de schuld bij anderen?
- Word je wel eens uitgescholden icm kwetsende opmerkingen?
- Krijg jij de schuld van zijn/haar problemen of verdriet?
- Worden jouw grenzen continu met opzet overschreden en heeft hij/zij een gebrek aan respect richting jou en je wensen?
Emotionele afstand nemen, de “stiltebehandeling”, isoleren, verwaarlozing:
- Wordt jou vaak oprechte aandacht of genegenheid onthouden?
- Voldoet deze persoon niet aan jouw basisbehoeften van liefde en gebruikt hij/zij verwaarlozing en isolement als straf?
- Maakt deze persoon van zichzelf vaak het slachtoffer in plaats van verantwoordelijkheid te nemen voor zijn/haar daden en houding?
- Heeft deze persoon niet in de gaten of kan het ze niet schelen hoe je je voelt?
- Toont deze persoon geen empathie of oprechte interesse richting jou?
Veel mensen die in een relatie met een narcist zitten, weten vaak niet beter meer. Ze gaan ernaar leven om de narcist tevreden te houden. Hier komt vaak emotioneel misbruik bij kijken. Kon je op veel vragen hierboven bevestigend antwoorden, dan ben je vrijwel zeker slachtoffer van emotioneel misbruik. En dat is niet normaal en niet gezond voor jou als persoon!
Veel mensen verliezen hun eigen identiteit, vaak voordat ze doorhebben dat het te laat is. Het kan je je familie en vrienden kosten en alle energie uit je leeg zuigen. Emotioneel misbruik is zeker net zo erg als lichamelijk misbruik, misschien nog wel erger omdat de weg terug op mentaal vlak vaak een langdurig proces is.
Herstellen van emotioneel misbruik
Toch is het mogelijk te herstellen van emotioneel misbruik. Lindsay Gibson schreef een prachtig boek vol troost, inzichten en tips over emotioneel misbruik.
Je leert onder andere:
- hoe het komt dat je je op verschillende momenten eenzaam of in de steek gelaten hebt gevoeld
- waarom pogingen tot een goed gesprek tot niets uitliepen
- tips over het aanleren van een nieuwe houding tegenover je ouders en je (evt) partner
- helpt je om te voorkomen dat de geschiedenis zich herhaalt in je eigen relaties
