Pathologisch liegen
Liegen doen we allemaal wel eens. Iedereen kent wel het ‘leugentje om bestwil’. Bijvoorbeeld wanneer je een uitnodiging afslaat omdat je zogenaamd niet kunt, terwijl je eigenlijk geen zin hebt.
Bij pathologisch (ofwel: ziekelijk) liegen vertelt iemand zoveel leugens dat hij of zij daardoor in de problemen komt met de omgeving. Pathologisch liegen kan een symptoom zijn van narcisme. Mensen met narcistisch gedrag kunnen vaak leugens inzetten om situaties naar hun hand te zetten.
Voordat we verder gaan is het handig om nog even duidelijk te maken wat precies een leugen is:
Een leugen is een bewering die niet gelijk is aan de waarheid. Dit kan onbewust zijn, we spreken dan van een vergissing. Gebeurt dit echter bewust, dan spreken we van een leugen.
Iemand die niet de waarheid spreekt kan zich dus ook gewoon simpelweg vergist hebben. Maar pas op: iemand kan ook doen alsof hij zich vergist heeft, terwijl hij in werkelijkheid donders goed weet dat dat niet zo is.
Pathologisch liegen – 2 vormen
Als iemand zo vaak liegt dat deze persoon problemen met zijn omgeving krijgt is hij of zij in feite een chronische leugenaar. Er kunnen dan 2 dingen aan de hand zijn:
- deze persoon gelooft in zijn eigen leugens
- deze persoon weet heel goed van zichzelf dat hij liegt
De eerste groep, die zelf in hun leugens gelooft, lijdt aan wanen of pseudologia phantastica. Deze mensen zijn de grip op de realiteit kwijt en liegen zoveel dat ze uiteindelijk zelf niet meer weten wat een leugen is en wat niet.
Doordat leugen en waarheid steeds meer door elkaar heen gaan lopen zullen uiteindelijk ook hun herinneringen uit leugens bestaan. Dit soort leugenaars heeft een groot probleem. Het is namelijk moeilijk om hiervan af te komen en weer terug in de realiteit te geraken.
In dit artikel zullen we het hebben over de tweede groep:
Mensen die expres liegen
De tweede groep pathologische leugenaars heeft ook een onbedwingbare drang om te liegen. Het verschil is dat deze personen heel goed weten dat ze niet de waarheid spreken. Het liegen gebeurt dus expres.
Waarom zouden mensen expres liegen? Dit is omdat ze er wat mee kunnen winnen. Dit kunnen grote dingen zijn, zoals zichzelf groter/slimmer voordoen dan ze in werkelijkheid zijn, om zo een bepaalde baan te bemachtigen. Of liegen over betrokkenheid bij bepaalde zaken om zo negatieve consequenties te vermijden. In de politiek zijn hier diverse voorbeelden van te vinden.
Maar ook in het dagelijkse leven kun je ziekelijke leugenaars tegenkomen. Mensen die ontzettend veel leugens vertellen, zelfs over de kleinste dingen.
Dit kan gaan van interessantdoenerij, het aandikken van verhalen, tot aan het vertellen van zaken die gewoon ab-so-luut niet waar zijn en ook andere mensen schade toe kunnen brengen.
Pathologisch liegen en narcisme
Narcisten gebruiken een heel scala aan tactieken om controle te houden over hun imago en hun omgeving. Liegen is daar één van. Het liegen dient meestal één van deze drie doelen:
- om als superieur gezien te worden – liegen over prestaties
- om sympathie of zelfs medelijden te krijgen – liegen dat hij een slachtoffer is van anderen of van omstandigheden
- om verantwoordelijkheid te ontlopen – ‘dat heb ik nooit gezegd/beloofd’, ‘het is jouw schuld’
Jeanet over haar ex die heel vaak loog:
“Ik weet nog dat mijn ex stage ging lopen bij een zorgboerderij. Hij was er bijna nooit, want 9 van de 10 keer had hij zich verslapen, z’n scooter was stuk, de bus reed niet. Hij had altijd wel een smoes.
Toch vertelde hij iedereen die het maar horen wilde dat ze zo ontzettend blij waren met hem. Hij kon zo goed met de cliënten omgaan. Hij hoefde nauwelijks ingewerkt te worden. Hij zou feeling met het vak hebben en ze wilden hem daar ontzettend graag vast aannemen. Zó graag, dat ze hem zelfs een splinternieuwe scooter aangeboden zouden hebben!
Ik kreeg vaak een raar gevoel als hij zo op liep te scheppen. Hoe kon het dat ze zo lovend over hem spraken terwijl hij het zo vaak liet afweten? Zijn afspraken met mij kwam hij ook regelmatig niet na. Misschien miste ik iets. En misschien was ik wel jaloers? Tegelijkertijd spoorde ik hem regelmatig aan om te zorgen dat ie vooral naar die stageplek ging. Zodat hij deze kans niet zou verspelen.
Tot ik opeens en ik een oude brief vond, van enkele maanden oud, waarin werd aangegeven dat hij niet meer terug hoefde te komen omdat hij zijn afspraken meerdere malen niet na was gekomen. Het stelde mij op de één of andere manier wel gerust. Ik voelde al die tijd dat er iets niet klopte.
Maar toen ik hem daarop aansprak was het huis te klein, kreeg ik de schuld in zijn papieren geneusd te hebben en zou ik met mijn domme kop niet weten ‘dat dit allemaal alláng rechtgezet was’.
Onvoorstelbaar hoe hij blééf liegen, ondanks dat hij betrapt was.“
Wat je ook regelmatig ziet is dat een narcist een lastercampagne begint tegen een ex-partner. Vaak wordt deze ex afgeschilderd als een monster en zet de narcist zichzelf neer als een enorm slachtoffer. Hiermee kunnen ze vaak makkelijk aandacht scoren.
Manipulatie
Narcisten komen in het begin van relaties vaak charmant, leuk en interessant over. Narcisten zijn vaak goede leugenaars en kunnen zeer manipulatief zijn. Ze zullen je op deze wijze dus ook snel in kunnen palmen.
Een echte narcist heeft zich aangeleerd binnen enkele seconden in te schatten wat iemand van hem wil of verwacht. Door hierop in te spelen, bijvoorbeeld met een leugen, kunnen ze weer aandacht krijgen of op een voetstuk geplaatst worden. Het leven van narcisten is gericht op zichzelf en hun eigen behoeften. En één van die behoeften is het krijgen van bewondering.
In een relatie zijn narcisten gevaarlijk. Ze zullen alles doen om de partner in hun macht te houden en vooral geen macht weg te geven. Een narcist zal nooit afhankelijk willen worden van zijn partner en zal er alles aan doen om dit voor elkaar te krijgen. Afhankelijk worden van een ander, is namelijk ook de kans om gekwetst te worden.
Het manipulatieve gedrag van een narcist om alles te krijgen zoals hij wil, zorgt vaak voor vele leugens binnen een relatie. Zo zal een narcist nooit echt van een ander kunnen houden, hij houdt eigenlijk alleen echt van zichzelf. Uiteraard wordt dit niet op deze wijze geuit, maar wordt gelogen en gezegd dat dit wel zo is om de partner niet kwijt te raken.
Vaak wordt bij het stellen van een ultimatum, zoals bijvoorbeeld de narcist verlaten, gelogen dat ze zich zullen verbeteren en hulp gaan zoeken. Wat dus uiteindelijk niet gebeurt.
Accepteer dus dat, wanneer je een relatie hebt met iemand die lijdt aan narcistische persoonlijkheidsstoornis, je hoogstwaarschijnlijk omgaat met een persoon die een leugen niet zal schuwen.
Hoe weet je of een narcist liegt?
Of een narcist liegt of de waarheid spreekt is lastig te testen. Hoe weet je nou 100% zeker dat iemand de waarheid spreekt?
Je kunt het beste vertrouwen op je eigen intuïtie, je onderbuikgevoel. Voelt het niet goed, doe dan navraag bij anderen en maak zelf de puzzel compleet.
Komt het regelmatig voor dat je aan jezelf gaat twijfelen? Ga dan bij jezelf na wat het contact met deze persoon jou oplevert. Krijg je er energie van of zuigt het je leeg?
Belangrijk is om je eigen grenzen (en die van je eventuele kinderen) in de gaten te houden. En te vertrouwen op jezelf. Mocht je het acheraf toch niet bij het rechte eind hebben, dan kun je daar altijd op terugkomen.